Verslag van het eerste TO over geestelijke gezondheid

De eerste sessie van het thematisch overleg ‘geestelijke gezondheid’ van zorgzone Zuid-Oost werd gehouden op 26 september. 40 professionals uit de welzijns- en gezondheidssector waren aanwezig. Op het programma:

• Verwachtingen van het overleg en moeilijkheden die men tegenkomt bij het ondersteunen van mensen met geestelijke gezondheidsproblemen;
• Delen van de behoeften op het gebied van geestelijke gezondheid van de bevolking in zorgzone Zuid-Oost;
• Groepswerk over een verwijzingstool;
• Nieuws uit de sector.

Waarom deelnemen aan het thematisch overleg over geestelijke gezondheid?

De unanieme motivatie van de deelnemers uit de welzijns- en gezondheidssector was om een beter overzicht te krijgen van het netwerk en het aanbod van geestelijke gezondheidsdiensten, zodat ze hun begunstigden op de juiste manier kunnen doorverwijzen (somatisch). Voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg is de behoefte aan interactie met zorg- en socialehulpverleners ook een reden om deel te nemen. Over alle sectoren heen benadrukten veel deelnemers het belang van persoonlijke uitwisselingen om samenwerking te vergemakkelijken en zorgtrajecten vlotter te maken, maar betreurden ze het gebrek aan tijd om daaraan te besteden. Een andere verwachting van het thematisch overleg is het doorgeven van problemen uit het veld aan politieke leiders. De inleiding bood een kader voor die verwachting: het doel van het thematisch overleg is in de eerste plaats om professionals te laten nadenken over wat er veranderd kan worden in de manier waarop ze zichzelf organiseren of samenwerken om beter tegemoet te komen aan de behoeften van de bevolking van de zorgzone. Sommige bevindingen kunnen echter worden doorgegeven aan de Actieraad van de Zorgzone of de Regionale Actieraad om politieke beslissingen te onderbouwen.

Geestelijke gezondheidsproblemen van bewoners van de zorgzone

De deelnemers wezen eerst op de moeilijke toegang tot geestelijke gezondheidszorg, te beginnen met een gebrek aan kennis over het netwerk: veel mensen met psychische problemen weten gewoon niet waar ze terecht kunnen of met wie ze contact moeten opnemen. “Ons publiek heeft te weinig kennis over het aanbod”, “Oudere mensen weten niet welke hulp er bestaat of met wie ze contact kunnen opnemen”. Een aantal mensen benadrukte verder de verzadiging van de diensten, vertragingen in de behandeling en het gebrek aan psychiaters. Dat belemmert de toegang tot geestelijke gezondheidszorg, vooral voor de meest complexe gevallen en crisissituaties. De zorg rond betaalbaarheid en de behoefte om ‘te gaan naar’ (outreach) is een belangrijke factor. Er werd ook gesproken over het belang op te treden als doorgeefluik en om mensen te begeleiden die minder autonoom zijn of zich in zeer precaire situaties bevinden, zodat ze in contact komen met de juiste hulpinstanties.

Met welke problemen en leed kampt de bevolking als het gaat om geestelijke gezondheid? Isolement is een probleem dat verschillende keren werd genoemd. Ook problemen gelinkt aan huisvesting werden aangehaald: huisvestingsonzekerheid, moeilijke toegang tot huisvesting en slechte leefomstandigheden hebben een invloed op de geestelijke gezondheid; anderzijds lopen mensen met geestelijke gezondheidsproblemen het risico gestigmatiseerd te worden, wat hun toegang tot de woningmarkt bemoeilijkt en er zijn te weinig plaatsen voor begeleid wonen. Ook andere zorgen werden gedeeld: de uitputting van mantelzorgers, het syndroom van Diogenes (een verzamelstoornis), voortijdige terugkeer naar het werk na een psychisch probleem, het gebrek aan voorbereiding op ontslag uit een psychiatrisch ziekenhuis, het negatieve beeld dat sommige ouders hebben van hun kind met psychische problemen en, meer in het algemeen, het stigma dat nog steeds hangt rond psychische stoornissen.

Behoeften en problemen van professionals bij het ondersteunen van mensen met geestelijke gezondheidsproblemen

Zoals hierboven vermeld, deelden de zorg- en socialehulpverleners dezelfde behoefte aan meer kennis over het aanbod van diensten voor geestelijke gezondheidszorg. Een van de problemen waarmee professionals te maken hebben, is de verzadiging van de diensten, waardoor begunstigden niet snel en adequaat kunnen worden doorverwezen. Andere moeilijkheden hebben te maken met de soms complexe interactie met mensen in psychologische nood. Er is behoefte aan bewustmaking of opleiding in geestelijke gezondheidsproblemen voor professionals (en vrijwilligers) in de welzijns- en gezondheidszorg.

Groepswerk over een verwijzingstool

Kennis over de beschikbare diensten voor geestelijke gezondheidszorg in zorgzone Zuid-Oost was gebaseerd op een verwijzingstool ontwikkeld door de werkgroep Geestelijke Gezondheid van de Sociale Coördinatie Elsene (in samenwerking met de PsyBru-ambassadeur voor zorgzone Zuid en de antenne van Rezone). Deze tool geeft de geestelijke gezondheidszorgdiensten weer in een boomstructuur, verdeeld in zes hoofdcategorieën: Noodgevallen en crises; ambulante zorg; thuiszorg; relaties herstellen; opname; dagopvang. In elk van die categorieën gaven de groepjes een overzicht van de diensten die de deelnemers goed kenden en van de diensten waarmee ze minder vertrouwd waren.

Actiepistes

Deze kennis zal worden gebruikt om verder te werken aan een gids en een verwijzingstool om professionals te helpen inzicht te krijgen in de geestelijke gezondheidszorg die beschikbaar is in zorgzone Zuid-Oost. In dat verband werden een aantal suggesties gedaan: we moeten vertrekken van bestaande hulpbronnen en die delen. Aangezien het netwerk steunt op banden tussen professionals, zou het nuttig zijn om de tool te combineren met bijeenkomsten om elkaar beter te leren kennen en contacten te leggen. Dergelijke bijeenkomsten moeten ook de gelegenheid bieden om meer te weten te komen over de diensten: specifieke kenmerken van de ondersteuning, toegangsvoorwaarden, wachttijden enz. Tot slot werd voorgesteld om rond enkele concrete situaties te werken om de tool te testen en onder de knie te krijgen.

Op de komende bijeenkomsten zullen de andere geuite behoeften prioriteit krijgen en zullen er gebieden worden geïdentificeerd waar de organisatie van diensten en samenwerking kan worden verbeterd.

Nieuws delen

Aan het einde van de bijeenkomst werd nieuws van de deelnemers en de sector gedeeld. Dat is terug te vinden aan het einde van de presentatie.

Hier vind je het programma en de praktische info voor de volgende bijeenkomst, die zal plaatsvinden op donderdag 16 januari in de namiddag. Vergeet je niet in te schrijven via deze link als je erbij wil zijn. Alvast bedankt!